Lijst van voor de EU kritieke grondstoffen

​ ​​ ​​ ​​ ​​ ​​ ​​ ​​

Gezien het permanente strategische belang van grondstoffen voor de verwerkende industrie van de Europese Unie [1] legt de Commissie op dit moment een brede waaier aan maatregelen ten uitvoer die voortvloeien uit het EU-grondstoffeninitiatief en waarmee een zekere, duurzame en betaalbare voorziening wordt zekergesteld. De lijst van voor de EU kritieke grondstoffen vormt een centrale pijler van dit initiatief.

Het grondstoffeninitiatief is in 2008 opgezet om de uitdagingen betreffende de toegang tot grondstoffen aan te pakken. Met deze mededeling wordt de lijst van kritieke grondstoffen uit 2014 bijgewerkt. Het voornaamste doel van die lijst bestaat erin vast te stellen welke de grondstoffen met een groot economisch belang zijn waarvan de voorziening aan grote risico's is blootgesteld, en waartoe betrouwbare, ongehinderde toegang een zorg vormt voor de Europese industrie en waardeketens. Aan de hand van een objectieve methode biedt de lijst een feitelijk instrument voor beleidsmaatregelen inzake handel, innovatie en industrie waarmee het concurrentievermogen van de Europese industrie kracht kan worden bijgezet, overeenkomstig de hernieuwde industriële strategie voor Europa [2], bijvoorbeeld door:

• na te gaan met welke investeringen de afhankelijkheid van Europa van de invoer van grondstoffen kan worden teruggedrongen;
• begeleiding te bieden voor de ondersteuning van innovatie op het gebied van de voorziening van grondstoffen uit hoofde van Horizon 2020, het EU-programma voor onderzoek en innovatie;
• te wijzen op het belang van kritieke grondstoffen voor de transitie naar een koolstofarme, hulpbronnenefficiënte en meer circulaire economie.

De lijst moet de Europese productie van kritieke grondstoffen helpen stimuleren door recyclingactiviteiten op te voeren en zo nodig het opstarten van nieuwe mijnbouw- en recyclingactiviteiten helpen vergemakkelijken. Ook biedt dit een beter inzicht in de wijze waarop de voorziening van grondstoffen door middel van diversifiëring, uit verschillende geografische bronnen, via winning, recycling of vervanging, kan worden zekergesteld.

De lijst wordt door de Commissie als ondersteunend element ingezet bij onderhandelingen over handelsovereenkomsten, bij het aanvechten van handelsverstorende maatregelen, bij de ontwikkeling van onderzoeks- en innovatiemaatregelen en bij de uitvoering van de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling en de daarin vervatte doelstellingen. Om efficiënt gebruik en recycling van kritieke grondstoffen te bevorderen, worden zij in het EU-actieplan voor de circulaire economie [3] als een prioritair thema beschouwd. De lijst kan tevens relevant zijn voor de screening van buitenlandse directe investeringen in de EU [4], die tezamen met deze mededeling wordt voorgesteld. Daarnaast kunnen lidstaten, ondernemingen en investeerders de lijst vrijwillig gebruiken als informatiebron over potentiële risico's inzake de voorziening van grondstoffen en kansen die daardoor ontstaan.

Grondstoffen, ook wanneer zij niet als kritiek zijn aangemerkt, zijn belangrijk voor de Europese economie omdat zij zich in het begin van de waardeketens van verwerkende bedrijven situeren. De beschikbaarheid van grondstoffen kan snel omslaan, door veranderingen in handelsstromen of wijzigingen in handelsbeleid, wat onderstreept dat er een algemene behoefte is om de voorziening te diversifiëren en het recyclingpercentage van alle grondstoffen te verhogen.

De onderstaande 27 grondstoffen zijn kritieke grondstoffen omdat voor die stoffen het risico op een ontoereikende voorziening en de daaruit voortvloeiende economische effecten groter zijn dan bij de meeste andere grondstoffen.

In 2017 is voor 78 grondstoffen bepaald of deze al dan niet als kritiek moesten worden aangemerkt. Ten opzichte van de beoordeling uit 2014 zijn uit de uitgebreide analyse negen nieuwe grondstoffen naar voren gekomen [5].

Toelichtingen:
(*) "Invoerafhankelijkheid" wordt gebruikt in de berekening van het voorzieningsrisico en is gebaseerd op de wereldwijde voorziening en reële inkoop in de EU, en wordt als volgt berekend: netto-invoer EU / (netto-invoer EU + productie binnen EU).
(**) De "substitutie-index" is een maat voor de moeilijkheid om de grondstof te vervangen, en is beoordeeld en gewogen voor alle toepassingen en afzonderlijk berekend voor parameters voor zowel economisch belang als voorzieningsrisico's. De waarde ligt tussen 0 en 1, waarbij 1 aangeeft dat de grondstof het minst substitueerbaar is.
Het economische belang wordt gecorrigeerd door de substitutie-index (SIEI) in verband met technische en kostenprestaties van de vervangende stoffen voor afzonderlijke toepassingen van elke stof. Het voorzieningsrisico wordt gecorrigeerd door de substitutie-index (SISR) in verband met productie wereldwijd, de mate waarin het een kritieke grondstof is en co-/bijproductie van de vervangende stoffen voor afzonderlijke toepassingen van elke stof.
(***) Het "recyclingpercentage" is de verhouding tussen de hoeveelheid gerecycled schroot en de vraag in de EU naar een bepaalde grondstof; onder dit laatste wordt de voorziening van primair en secundair materiaal aan de EU verstaan.
Bron: samengesteld op basis van het eindverslag over het "Onderzoek naar de herziening van de lijst van kritieke grondstoffen" voor 2017.

Referentie:https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52017DC0490

---

[1] Volgens het VDI-centrum voor hulpbronnenefficiëntie (VDI ZRE) vormen grondstoffen de voornaamste kostenpost in de verwerkende industrie (namelijk 44 %, tegenover 18 % voor arbeid, 3 % voor belastingen en 2 % voor energie).

[2] Mededeling van de Commissie getiteld "Investeren in een slimme, innovatieve en duurzame industrie: een hernieuwde strategie voor het industriebeleid van de EU" (COM(2017) 479).

[3] Mededeling van de Commissie getiteld "Maak de cirkel rond – Een EU-actieplan voor de circulaire economie" (COM(2015) 614).

[4] Voorstel van de Commissie voor een verordening van het Parlement en de Raad tot vaststelling van een kader voor de screening van buitenlandse directe investeringen in de Europese Unie (COM(2017) 487).

[5] Abiotisch: aggregaten, bismut, helium, lood, fosfor, zwavel. Biotisch: natuurkurk, natuurlijk teakhout, Sapelihout.